Smeekbeden tijdens het gebed

Het gebed is een belangrijk moment om smeekbeden te verrichten. Tijdens de verschillende houdingen die we tijdens het gebed aannemen, spreken we verschillende smeekbeden uit, waarin we Allah prijzen, voor de Profeet (vrede en zegeningen zij met hem) bidden, vergeving en zegeningen vragen voor onszelf en anderen. Belangrijk om te weten hierbij is dat het gebed één van de momenten is waarop de kans op verhoring van de smeekbede groot is.

Posities om smeekbeden te verrichten

Tijdens het gebed zijn er meerdere posities waarin smeekbeden verricht kunnen worden:

  • Na de eerste takbier (het zeggen van ‘Allahoe Akbar’), na de opening van het gebed.
  • Tijdens het reciteren van de Koran tijdens het gebed.
  • Tijdens het witr-gebed en andere qunut-gebeden kunnen er ook smeekbeden opgezegd worden na het reciteren van de Koran, voordat we in de ruku (neerbuiging) overgaan. 
  • Na het omhoogkomen uit de ruku.
  • Tijdens de ruku zelf.
  • In de sudjud (neerknieling). In deze positie maakte de Profeet (vrede en zegeningen zij met hem) de meeste smeekbeden.
  • Tijdens het zitten tussen twee sajdahs (neerknielingen) in.
  • Na de laatste tashahhud, voor de tasliem (afsluiting).
  • Meningsverschil: na het gebed.

Smeekbeden tijdens Koranrecitaties

De Profeet (vrede en zegeningen zij met hem) verrichtte ook smeekbeden tijdens Koranrecitaties. Zo overleverde Hudayfa in een overlevering die vermeld staat in Moeslim en An-Nasaa’i:

“Op een nacht bad ik achter de Profeet en hij begon soerah al-Baqarah te reciteren. Ik dacht: ‘Hij zal ruku doen na honderd ayaat.’ Maar hij ging door (nadat hij de honderd verzen bereikt had) en ik dacht bij mezelf: ‘Hij zal deze soerah reciteren in één rakah.’ Toen hij soerah al-Baqarah beëindigd had, dacht ik: ‘Hij gaat nu over naar de ruku,’ maar hij begon soerah an-Nisa te reciteren en reciteerde deze helemaal en toen begon hij soerah Ali Imraan helemaal te reciteren. Hij reciteerde op een kalme en ongehaaste wijze. Wanneer hij een vers las waarin Allah verheerlijkt werd, verheerlijkde hij Allah. Wanneer hij bij een vers kwam die iets om te vragen bevatte, vroeg hij erom. Bij het noemen van toevlucht zoeken, zocht hij toevlucht…”

Niet omhoog kijken

Het komt vanuit onze natuurlijke aanleg voort dat we geneigd zijn om naar boven te kijken terwijl we smeekbeden verrichten. Deze gewoonte is echter niet toegestaan tijdens het verrichten van smeekbeden in het gebed. Aboe Hoerayrah heeft overgeleverd dat de Profeet (vrede en zegeningen zij met hem) zei:

“De mensen moeten ophouden met het kijken naar de hemel, terwijl zij smeekbeden verrichten tijdens het gebed, anders zal Allah hen hun zicht ontnemen.” (Moeslim).

In andere overleveringen staat ook vermeld dat het naar boven kijken tijdens het gebed sowieso niet toegestaan is. Deze gewoonte dient dus vermeden te worden tijdens het gebed en zeker tijdens het verrichten van smeekbeden tijdens het gebed. Ook heffen we bij smeekbeden tijdens het gebed onze handen niet op.

Smeekbeden in het Arabisch of Nederlands?

Er bestaan tussen de geleerden meningsverschillen of het verrichten van smeekbeden tijdens het gebed alleen in het Arabisch mogen of ook in andere talen. Buiten het gebed is het toegestaan om welke taal dan ook te gebruiken bij het verrichten van smeekbeden, vooral wanneer de verrichter van de smeekbede zich beter kan concentreren in de eigen taal. Sheikh ibn Taymiyah heeft gezegd:

“Het is toegestaan om smeekbeden te verrichten in het Arabisch en ook in andere talen dan het Arabisch. Allah kent de intentie van de verrichter van de smeekbede en weet wat hij wilt, ongeacht welke taal hij spreekt. Hij is immers de Alhorende, Die alle stemmen hoort, in alle talen, vragend om alle soorten behoeften.”  (Majmoo al-Fataawa).

Binnen het gebed is er een andere mening. Er zijn geleerden die het verrichten van smeekbeden in een andere taal dan Arabisch hebben toegestaan tijdens het gebed, mits degene het Arabisch niet machtig. Maar er wordt wel gesteld dat degene Arabisch moet leren om het in de toekomst wel te doen. Degenen die het Arabisch wel machtig zijn, zijn verplicht om smeekbeden in het Arabisch te verrichten.

Maar er zijn ook geleerden, en deze zijn in de meerderheid, die stellen dat het niet toegestaan is om tijdens het gebed een andere taal dan het Arabisch te gebruiken. En zij stellen dus dat de smeekbeden tijdens het gebed altijd in het Arabisch verricht moeten worden, ook optionele smeekbeden.

Om het zekere voor het onzekere te nemen, is het beter voor ons om ons tijdens het gebed te beperken tot smeekbeden in het Arabisch, want dat is hetgeen wat zeker toegestaan is. Hiervoor kun je smeekbeden leren die op deze site vermeld staan, terwijl je ook de betekenis leert. Op die manier weet je wat je zegt. Buiten het gebed om kun je dan smeekbeden in het Nederlands of een andere taal verrichten. En Allah weet het beste.

Smeekbeden na het gebed

Er bestaat een meningsverschil tussen de geleerden over het verrichten van smeekbeden na de gebeden. De profeet (vrede en zegeningen zij met hem) werd eens gevraagd welke smeekbeden er verhoord worden. Hij (vrede en zegeningen zij met hem) zei in een overlevering die overgeleverd is door At-Thirmidhi en anderen:

“In het laatste derde deel van de nacht en na de voorgeschreven gebeden.”

Het meningsverschil tussen de geleerden gaat over de zinsdeel “na de voorgeschreven gebeden”. In de Arabische versie van deze hadith wordt het woord ‘dabr’ gebruikt, wat in het Nederlands vertaald is als ‘na’. Duidt dit op voor het einde van het gebed, dus voor de tasliem of wordt er na het gebed mee bedoeld? Sheikh al-Islam Ibn Taymiyah heeft gezegd dat dit zinsdeel de tijd voor de salaam aanduidt. Hij zei in Zaad al-Ma’aad:

“Het woord ‘dabr’ verwijst naar iets dat onderdeel is van iets anders, zoals dabr al-haywaan (het achterste van een dier).”

Sheikh Ibn ‘Othaymeen zei in Kitaab ad-Dua:

“Wat er verhaald is over dua na het gebed is voor de salaam en wat er verhaald is over dhikr na het gebed is na de salaam, want Allah zegt (interpretatie van de betekenis): “En als jullie dan de salaat verricht hebben, gedenkt dan Allah, staand en zittend en liggend.”

Tegelijkertijd zijn er ook geleerden die stellen dat het in deze hadith gaat om de tijd na het gebed. Het woord dabr kan beide betekenissen dragen. Daarbij zijn ons ook smeekbeden bekend die de Profeet (vrede en zegeningen zij met hem) na het gebed verrichtte.

Smeekbeden tijdens het gebed